Μέ ἀφορμή τό πρόσφατο συνέδριο πού διοργανώθηκε στήν Θεσσαλονίκη μέ θέμα « ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ» στό ὁποῖο εἶχα τήν χαρά νά μετέχω, θά καταγράψω μερικές σκέψεις πού γεννήθηκαν μέσα μου κατά τήν ἀκρόαση τῶν εἰσηγήσεων καί τοῦ μετέπειτα προβληματισμοῦ μας.
Ξεκινώντας ἀπό τό θέμα τοῦ συνεδρίου θά ἔλεγα ὅτι ἐμεῖς στήν Ἐκκλησία δέν γνωρίζουμε ἀκριβῶς τί εἶναι ἡ ἀριστερά ὅπως καί τό ἀντίστροφο. Ὄταν λένε Ἐκκλησία οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀριστερᾶς ἐννοοῦν μία ὀργανωμένη ὀμάδα, μία κοινωνική ὑπηρεσία καί ὄχι τήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ ὅπως τήν ἀντιλαμβάνεται ὁ χριστιανός. Ἀλλά καί ἡ ἀριστερά τί σημαίνει γιά ἐμάς τους χριστιανούς κληρικούς καί λαϊκούς; Μπορούμε νά βλέπουμε τούς ἀνθρώπους αὐτούς σάν ἕνα σύνολο; Ὑπάρχουν ἀριστεροί οἱ ὁποίοι πιστεύουν στόν Θεό, ἐκκλησιάζονται, μετέχουν στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά ὑπάρχουν καί ἄλλοι μέ ἔντονες ἀντικληρικαλιστικές ἰδέες, οἱ ὁποίοι ὅπου σταθοῦν διακηρύττουν τήν ἀθεΐα τους. Στήν ἀριστερά, λοιπόν, ὑπάρχουν τάσεις καί προσεγγίσεις διαφορετικές καί ἔτσι καί ἕνας διάλογος μεταξύ αὐτῶν καί τῆς ᾽Εκκλησίας θά πρέπει νά ξεκινᾶ ἀπό διαφορετική βάση. Πάντως μέ τίποτα δέν θά πρέπει νά ὑπάρχουν ἀποκλεισμοί κανενός ἀνθρώπου ἀπό τήν μεριά τῆς Ἐκκλησίας, ἀντίθετα ἡ ἐπιτυχία τῶν Ποιμένων της εἶναι μέ τήν ζωή καί τό βίωμα τους νά προσελκύονται ἀνθρωποι πού ἀμφισβητοῦν τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ καί ἔχουμε τέτοια παραδείγματα ἀπό παλαιά μέχρι καί σήμερα.
Στίς σχέσεις μεταξύ Ἐκκλησίας καί ἀριστερᾶς παρατηροῦμε μία ὁμοιότητα σχετικά μέ τήν ἀλληλεγγύη τήν ὁποία ἀναπτύσσουν καί τά δύο μέρη. Ἡ οὐσιαστική προσέγγιση ὅμως εἶναι διαφορετική ,γιατί διαφορετική εἶναι ἡ κοσμολογία, ἡ ἀνθρωπολογία καί ἡ ἐσχατολογία. Δηλαδή ἀλλιώς βλέπει τόν κόσμο, τόν ἄνθρωπο, τήν ζωή μετά τόν θάνατο ὁ χριστιανός καί ὁ ἀριστερός. Στήν Ἐκκλησία δέν μιλοῦμε γιά μιά ἀλληλεγγύη μεταξύ συντρόφων καί φίλων πού τελειώνει στήν πλάκα τοῦ τάφου ἀλλά γιά μία σχέση δυναμική μεταξύ ἀδελφῶν μέ κοινό πατέρα τόν Θεό πού δέν σταματᾶ μέ τόν θάνατο ἀλλά συνεχίζεται ἐν Χριστῶ στούς ἀτελεύτητους αἰῶνες. Στήν Ἐκκλησία ὁμιλοῦμε γιά ἀθάνατη ψυχή, γιά αἰωνιότητα, γιά κρίση. Ἐνώ ὅμως μιλοῦμε γιά τά μέλλοντα δέν ἀντιπαρερχόμαστε τά παρόντα, νοιαζόμαστε γιά τήν φτώχεια, γιά τήν ἀνεργία, γιά τήν ἐξαθλίωση τῶν συνανθρώπων μας. Καθημερινά σέ ὅλες τίς μητροπόλεις καί τίς ἐνορίες παρέχεται βοήθεια στούς ἀναξιοπαθοῦντες συνανθρώπους μας καί αὐτό δέν ἀμφισβητεῖται ἀπό κανέναν.
Ἕνα σημεῖο στό ὁποῖο πρέπει νά ἐπιμείνουμε εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ καί δέν πρέπει νά ταυτιστεῖ μέ καμμία κομματική παράταξη γιατί παιδιά της εἶναι ὅλα ὅποιο κόμμα καί νά ὑποστηρίζουν, εἶναι ἀπλά μέ μιά ἔκφραση πάνω ἀπό τά κόμματα καί ἰδεολογίες τους. Σίγουρα μέσα στήν ἱστορία θά ἔχουν γίνει λάθος χειρισμοί ἀπό συγκεκριμμένα πρόσωπα ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι καταργεῖται ὁ κανόνας. Ἡ ταύτιση μέ πολιτικές παρατάξεις εἶναι γιά τήν Ἐκκλησία καταδικαστέες καί ἀπαράδεκτες. Ἄλλωστε ἡ ἄστοχη ἤ κακή συμπεριφορά τῶν ἐκπρωσώπων ἑνός φορέα ἐπαναλαμβάνω, δέν σημαίνει τήν κατάργηση καί ἀπαξίωση τοῦ ἴδιου τοῦ φορέα. Ἡ ὁμολογία τῶν λαθῶν τοῦ παρελθόντος δεικνύει μιά ἀυτογνωσία πού εἶναι ἀναγκαία γιά ἕνα ἐλπιδοφόρο μέλλον.
῞Ενα ἄλλο σημαντικό θέμα στό ὁποῖο ὑπάρχει διαφορετική προσέγγιση τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ἀριστερᾶς εἶναι τό ζήτημα τῆς βίας. Ὁ Χριστός εἴδαμε μέσα ἀπό τά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης ὅτι δέν χρησιμοποίησε βία καί ἀκόμα περισσότερο τήν ἔλεγξε. Μέσα στήν ἱστορία καί πάλι βλέπουμε νά δημιουργοῦνται φαινόμενα ὅπου γιά παράδειγμα στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ γίνονταν πόλεμοι καί ἐγκλήματα ἄν σκεφτοῦμε τίς σταυροφορίες ὅπου πράγματι χρησιμοποιήθηκε βία. Τέτοια φαινόμενα εἶναι ξένα μέ τήν διδασκαλία τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων μας. Φοβερές σφαγές ὅμως ἔχουν καταγραφεῖ καί ἀπό μεριᾶς τῆς ἀριστερᾶς πού εἶναι νωπές στίς μνῆμες πολλῶν οἰκογενειῶν τῆς Ἑλλάδας ἀλλά καί ἄλλων χωρῶν καί κυρίως τῆς Σοβιετικῆς Ἔνωσης μέ πλῆθος μαρτύρων χριστιανῶν. Καθεστώτα πού προβαίνουν σέ βίαιες πράξεις ἀπορρίπτονται ἀπό τήν κοινωνία καί δέν μποροῦν νά ἀποτελοῦν μοντέλα ζωῆς. Δέν μποροῦμε νά προτάσσουμε τήν δικαιοσύνη καί νά χρησιμοποιοῦμε τη βία.
Μία σημαντική ἀντίφαση τῶν συγχρόνων κομμάτων τῆς ἀριστερᾶς εἶναι ἡ ἔλλειψη τῆς κοινοκτημοσύνης πού ἐκφέρουν. Σέ τελευταία ἀνακοίνωση τῶν περιουσιακων στοιχειων τῶν πολιτικῶν ἀρχηγῶν διαπιστώνεται ὅτι κατέχουν πολλά ἀκίνητα. Πῶς αὐτό σχετίζεται μέ τήν ἰδέα νά τά ἔχουμε ὅλα κοινά, νά μήν ὑπάρχουν πλούσιοι καί φτωχοί; Πρόκειται γιά μιά τρανταχτή ἀντίφαση. Τό ἴδιο θά λέγαμε ὅτι ἰσχύει καί σέ πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας ἤ καλύτερα σέ κάθε χριστιανό. Δέν μπορεῖς νά πιστεύεις στό Εὐαγγέλιο καί νά εἶσαι πλούσιος.
Τίς προάλλες συναντήσαμε ἕναν ἀριστερό καί κάναμε μαζί του ἕναν γόνιμο διάλογο. Μιλήσαμε ἀνοικτά καί μέ καλή διάθεση. Κατάλαβα ὅτι εἶναι ἕνας εὐαίσθητος ἄνθρωπος μέ διάθεση προσφορᾶς γιά τόν πλησίον του. Τόν εἴδα ὅμως κουρασμένο καί ταλαιπωρημένο. Ἔβλεπα στό βλέμμα του αὐτό τό αἴσθημα τοῦ ἀνικανοποίητου. Ἕνα βλέμμα γεμάτο ἀπορία καί ἀνησυχία γιά τά μέλλοντα. Σκέφθηκα πόσο ὄμορφα θά ἔνοιωθε ἄν εἶχε γνωρίσει τό Χριστό οὐσιαστικά, ὡς Πρόσωπο καί Ἀγάπη. Ὅπως οἱ γέροντες Παΐσιος καί Πορφύριος , οἱ ἅγιοι μας καί ὅλη ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας δίδαξαν. Πιστεύω ὅτι ἡ καλή ποιότητα τῆς καρδιᾶς του θά αἰσθανόταν τήν πληρότητα καί τήν εὐτυχία μέ τήν γνωριμία του μέ τόν Χριστό. Ὄχι ὡς «ὅπιο» γιά τήν κάλυψη τῆς ἀνασφάλειας ἀλλά ὡς βίωμα δυνατό καί ὡς νοηματοδότηση ὅλης τῆς ζωῆς του. Ἡ γνωριμία μέ τόν Θεό εἶναι ἕνα ταξίδι πού πραγματικά εἶναι κρίμα νά μήν ζήσει κάθε ἄνθρωπος πάνω σ᾽αὐτήν τήν γῆ! Μέ τήν ἐγκάρδια εὐχή νά πραγματοποιηθεῖ ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους κλείνω τίς ὁλιγιστές σκέψεις μου.
Ξεκινώντας ἀπό τό θέμα τοῦ συνεδρίου θά ἔλεγα ὅτι ἐμεῖς στήν Ἐκκλησία δέν γνωρίζουμε ἀκριβῶς τί εἶναι ἡ ἀριστερά ὅπως καί τό ἀντίστροφο. Ὄταν λένε Ἐκκλησία οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀριστερᾶς ἐννοοῦν μία ὀργανωμένη ὀμάδα, μία κοινωνική ὑπηρεσία καί ὄχι τήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ ὅπως τήν ἀντιλαμβάνεται ὁ χριστιανός. Ἀλλά καί ἡ ἀριστερά τί σημαίνει γιά ἐμάς τους χριστιανούς κληρικούς καί λαϊκούς; Μπορούμε νά βλέπουμε τούς ἀνθρώπους αὐτούς σάν ἕνα σύνολο; Ὑπάρχουν ἀριστεροί οἱ ὁποίοι πιστεύουν στόν Θεό, ἐκκλησιάζονται, μετέχουν στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά ὑπάρχουν καί ἄλλοι μέ ἔντονες ἀντικληρικαλιστικές ἰδέες, οἱ ὁποίοι ὅπου σταθοῦν διακηρύττουν τήν ἀθεΐα τους. Στήν ἀριστερά, λοιπόν, ὑπάρχουν τάσεις καί προσεγγίσεις διαφορετικές καί ἔτσι καί ἕνας διάλογος μεταξύ αὐτῶν καί τῆς ᾽Εκκλησίας θά πρέπει νά ξεκινᾶ ἀπό διαφορετική βάση. Πάντως μέ τίποτα δέν θά πρέπει νά ὑπάρχουν ἀποκλεισμοί κανενός ἀνθρώπου ἀπό τήν μεριά τῆς Ἐκκλησίας, ἀντίθετα ἡ ἐπιτυχία τῶν Ποιμένων της εἶναι μέ τήν ζωή καί τό βίωμα τους νά προσελκύονται ἀνθρωποι πού ἀμφισβητοῦν τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ καί ἔχουμε τέτοια παραδείγματα ἀπό παλαιά μέχρι καί σήμερα.
Στίς σχέσεις μεταξύ Ἐκκλησίας καί ἀριστερᾶς παρατηροῦμε μία ὁμοιότητα σχετικά μέ τήν ἀλληλεγγύη τήν ὁποία ἀναπτύσσουν καί τά δύο μέρη. Ἡ οὐσιαστική προσέγγιση ὅμως εἶναι διαφορετική ,γιατί διαφορετική εἶναι ἡ κοσμολογία, ἡ ἀνθρωπολογία καί ἡ ἐσχατολογία. Δηλαδή ἀλλιώς βλέπει τόν κόσμο, τόν ἄνθρωπο, τήν ζωή μετά τόν θάνατο ὁ χριστιανός καί ὁ ἀριστερός. Στήν Ἐκκλησία δέν μιλοῦμε γιά μιά ἀλληλεγγύη μεταξύ συντρόφων καί φίλων πού τελειώνει στήν πλάκα τοῦ τάφου ἀλλά γιά μία σχέση δυναμική μεταξύ ἀδελφῶν μέ κοινό πατέρα τόν Θεό πού δέν σταματᾶ μέ τόν θάνατο ἀλλά συνεχίζεται ἐν Χριστῶ στούς ἀτελεύτητους αἰῶνες. Στήν Ἐκκλησία ὁμιλοῦμε γιά ἀθάνατη ψυχή, γιά αἰωνιότητα, γιά κρίση. Ἐνώ ὅμως μιλοῦμε γιά τά μέλλοντα δέν ἀντιπαρερχόμαστε τά παρόντα, νοιαζόμαστε γιά τήν φτώχεια, γιά τήν ἀνεργία, γιά τήν ἐξαθλίωση τῶν συνανθρώπων μας. Καθημερινά σέ ὅλες τίς μητροπόλεις καί τίς ἐνορίες παρέχεται βοήθεια στούς ἀναξιοπαθοῦντες συνανθρώπους μας καί αὐτό δέν ἀμφισβητεῖται ἀπό κανέναν.
Ἕνα σημεῖο στό ὁποῖο πρέπει νά ἐπιμείνουμε εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ καί δέν πρέπει νά ταυτιστεῖ μέ καμμία κομματική παράταξη γιατί παιδιά της εἶναι ὅλα ὅποιο κόμμα καί νά ὑποστηρίζουν, εἶναι ἀπλά μέ μιά ἔκφραση πάνω ἀπό τά κόμματα καί ἰδεολογίες τους. Σίγουρα μέσα στήν ἱστορία θά ἔχουν γίνει λάθος χειρισμοί ἀπό συγκεκριμμένα πρόσωπα ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι καταργεῖται ὁ κανόνας. Ἡ ταύτιση μέ πολιτικές παρατάξεις εἶναι γιά τήν Ἐκκλησία καταδικαστέες καί ἀπαράδεκτες. Ἄλλωστε ἡ ἄστοχη ἤ κακή συμπεριφορά τῶν ἐκπρωσώπων ἑνός φορέα ἐπαναλαμβάνω, δέν σημαίνει τήν κατάργηση καί ἀπαξίωση τοῦ ἴδιου τοῦ φορέα. Ἡ ὁμολογία τῶν λαθῶν τοῦ παρελθόντος δεικνύει μιά ἀυτογνωσία πού εἶναι ἀναγκαία γιά ἕνα ἐλπιδοφόρο μέλλον.
῞Ενα ἄλλο σημαντικό θέμα στό ὁποῖο ὑπάρχει διαφορετική προσέγγιση τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ἀριστερᾶς εἶναι τό ζήτημα τῆς βίας. Ὁ Χριστός εἴδαμε μέσα ἀπό τά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης ὅτι δέν χρησιμοποίησε βία καί ἀκόμα περισσότερο τήν ἔλεγξε. Μέσα στήν ἱστορία καί πάλι βλέπουμε νά δημιουργοῦνται φαινόμενα ὅπου γιά παράδειγμα στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ γίνονταν πόλεμοι καί ἐγκλήματα ἄν σκεφτοῦμε τίς σταυροφορίες ὅπου πράγματι χρησιμοποιήθηκε βία. Τέτοια φαινόμενα εἶναι ξένα μέ τήν διδασκαλία τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων μας. Φοβερές σφαγές ὅμως ἔχουν καταγραφεῖ καί ἀπό μεριᾶς τῆς ἀριστερᾶς πού εἶναι νωπές στίς μνῆμες πολλῶν οἰκογενειῶν τῆς Ἑλλάδας ἀλλά καί ἄλλων χωρῶν καί κυρίως τῆς Σοβιετικῆς Ἔνωσης μέ πλῆθος μαρτύρων χριστιανῶν. Καθεστώτα πού προβαίνουν σέ βίαιες πράξεις ἀπορρίπτονται ἀπό τήν κοινωνία καί δέν μποροῦν νά ἀποτελοῦν μοντέλα ζωῆς. Δέν μποροῦμε νά προτάσσουμε τήν δικαιοσύνη καί νά χρησιμοποιοῦμε τη βία.
Μία σημαντική ἀντίφαση τῶν συγχρόνων κομμάτων τῆς ἀριστερᾶς εἶναι ἡ ἔλλειψη τῆς κοινοκτημοσύνης πού ἐκφέρουν. Σέ τελευταία ἀνακοίνωση τῶν περιουσιακων στοιχειων τῶν πολιτικῶν ἀρχηγῶν διαπιστώνεται ὅτι κατέχουν πολλά ἀκίνητα. Πῶς αὐτό σχετίζεται μέ τήν ἰδέα νά τά ἔχουμε ὅλα κοινά, νά μήν ὑπάρχουν πλούσιοι καί φτωχοί; Πρόκειται γιά μιά τρανταχτή ἀντίφαση. Τό ἴδιο θά λέγαμε ὅτι ἰσχύει καί σέ πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας ἤ καλύτερα σέ κάθε χριστιανό. Δέν μπορεῖς νά πιστεύεις στό Εὐαγγέλιο καί νά εἶσαι πλούσιος.
Τίς προάλλες συναντήσαμε ἕναν ἀριστερό καί κάναμε μαζί του ἕναν γόνιμο διάλογο. Μιλήσαμε ἀνοικτά καί μέ καλή διάθεση. Κατάλαβα ὅτι εἶναι ἕνας εὐαίσθητος ἄνθρωπος μέ διάθεση προσφορᾶς γιά τόν πλησίον του. Τόν εἴδα ὅμως κουρασμένο καί ταλαιπωρημένο. Ἔβλεπα στό βλέμμα του αὐτό τό αἴσθημα τοῦ ἀνικανοποίητου. Ἕνα βλέμμα γεμάτο ἀπορία καί ἀνησυχία γιά τά μέλλοντα. Σκέφθηκα πόσο ὄμορφα θά ἔνοιωθε ἄν εἶχε γνωρίσει τό Χριστό οὐσιαστικά, ὡς Πρόσωπο καί Ἀγάπη. Ὅπως οἱ γέροντες Παΐσιος καί Πορφύριος , οἱ ἅγιοι μας καί ὅλη ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας δίδαξαν. Πιστεύω ὅτι ἡ καλή ποιότητα τῆς καρδιᾶς του θά αἰσθανόταν τήν πληρότητα καί τήν εὐτυχία μέ τήν γνωριμία του μέ τόν Χριστό. Ὄχι ὡς «ὅπιο» γιά τήν κάλυψη τῆς ἀνασφάλειας ἀλλά ὡς βίωμα δυνατό καί ὡς νοηματοδότηση ὅλης τῆς ζωῆς του. Ἡ γνωριμία μέ τόν Θεό εἶναι ἕνα ταξίδι πού πραγματικά εἶναι κρίμα νά μήν ζήσει κάθε ἄνθρωπος πάνω σ᾽αὐτήν τήν γῆ! Μέ τήν ἐγκάρδια εὐχή νά πραγματοποιηθεῖ ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους κλείνω τίς ὁλιγιστές σκέψεις μου.
